Vragenlijst

Naast het hoofdkantoor en museum van de Orde van Vrijmetselaren in Den Haag, werden in 1940 ook de 67 aangesloten loges door de nazi's beroofd. Dat betekent dat relevante archieven en andere bronnen voor het onderzoeksproject nu over heel Nederland verspreid zijn, van NIOD en Nationaal Archief, tot gemeentearchieven en lokale logegebouwen. Samen is dat zoveel materiaal, dat het voor de onderzoekster onmogelijk is om dit zelfstandig door te nemen in de beschikbare tijd. Daarom vraagt zij loges en hun leden om hulp bij het in kaart brengen van de erfgoedroof.

Vragenlijst

Loges kunnen meewerken door een eenvoudige online vragenlijst in te vullen. De vragen gaan over de eigen geschiedenis en archieven van de loge, en de gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog, voor zover die nog te achterhalen zijn.
Het is aan te raden om eerst de vragen in deze voorbeeld-versie (pdf) goed door te lezen en de tijd te nemen om alle benodigde informatie bijeen te zoeken, voordat het online formulier daadwerkelijk wordt ingevuld. Mogelijk biedt het loge-archief uitkomst bij het beantwoorden van vragen, of (als archief verloren is gegaan) een jubileumpublicatie of een bouwstuk over de oorlogsperiode.
Als u de benodigde informatie heeft verzameld, kunt u deze link de vragenlijst online invullen: https://forms.gle/wdzmQ1ip9sTGU67Y9

Loges gesticht na 1945
Ook als een loge pas (ver) na 1945 is opgericht of gefuseerd, is het relevant om de vragenlijst in te vullen (in bijzonder vraag 5). Het is immers mogelijk dat een vermist gewaand voorwerp na enige omzwervingen in een nieuw logegebouw een plekje kreeg, of dat een ouder logelid zijn oorlogservaringen in een nieuwe loge vastlegde in een bouwstuk of artikel.
Verder helpt de vragenlijst het Vrijmetselarij Museum om zicht te krijgen op de mogelijkheden om bij loges bruiklenen voor toekomstige exposities aan te vragen. Het is daarom zinvol om de historische voorwerpen in het huidige logegebouw te inventariseren en documenteren.

Foto's en andere documentatie
De onderzoekster zou ook geholpen zijn met digitale scans of kopieën van relevante stukken uit de oorlogsperiode, zoals:

• foto’s van het logegebouw en de rituele ruimte (waarop geroofde ritualia, meubels, portretten en/of kunstvoorwerpen nog te zien zijn)
• foto's van betrokken leden voor 1940 (waarop geroofde regalia nog te zien zijn);
• boedelinventarissen van het logegebouw voor 1940 (en na 1945 ter vergelijk);
• catalogi van de loge-bibliotheek, versies voor 1940 (en na 1945 ter vergelijk);
• opgave van geleden schade en vermiste objecten, opgesteld na de bevrijding;
• correspondentie uit de naoorlogse jaren over oorlogsclaims en rechtsherstel;
• bestaande literatuur over de lotgevallen van de loge in de Tweede Wereldoorlog;
• verwijzingen naar vindplaatsen van relevant archief (bijv. als logearchief is overgedragen aan een gemeentearchief of andere erfgoedinstelling).

Reacties van loges

Een groot aantal loges heeft al gereageerd op de oproep, waarvoor dank: L'Union Royale, La Bien Aimee, Sint Lodewijk, La Vertu, Frédéric Royal, L'Inseparable, De Drie Kolommen, Le Profond Silence, La Compagnie Durable, De Friesche Trouw, Le Préjugé Vaincu, De Geldersche Broederschap, De Nordstar, Fides Mutua, La Flamboyante, Orde en Vlijt, Concordia Res Parvae Crescunt, Acacia, Jacob van Campen, Hiram Abiff, De Gooische Broederschap, Concord, Licht en Vrijheid, Unie van Utrecht,  Mozaïek, Flevo, Branding en Concordia Ad Libertatem, als ook Huize het Oosten.

Staat uw loge er niet bij? 

Het onderzoek loopt nog tot 2025, dus er is nog tijd genoeg om te reageren! Graag zou de onderzoekster een vaste contactpersoon bij iedere loge hebben, die bereid is mee te denken en wellicht iets na wil zoeken in het eigen logearchief.

Verwante organisaties
Hoewel de vragenlijst zich beperkt tot loges van het Grootoosten, zijn verwante organisaties als de Nederlandse Federatie van de Internationale Orde der Gemengde Vrijmetselarij ‘Le Droit Humain’ en de Joodse vrijmetselaarsorde B’nai Brith evengoed getroffen door de erfgoedroof. De onderzoekster zoekt ook hierover informatie.

Contact
Stuur vragen, tips en reacties gerust aan: erfgoedroof@gmail.com